İş Sözleşmesi Nedir? Nasıl Hazırlanır?

İş Sözleşmesi:İşveren ve çalışan arasında yapılan bir sözleşmedir. Bu sözleşme işverenin çalışanı işe alması ve çalışanın işverenin sunduğu işi kabul etmesi ile başlar. Sözleşme ile çalışanın hakları, sorumlulukları, ücreti ve diğer çalışma koşulları belirlenir. Sözleşme belirli veya belirsiz süreli olabilir. Belirli süreli sözleşmeler işverenin belirli bir süre için çalışanı işe almasıdır. Belirsiz süreli sözleşmeler ise işverenin çalışanı süresiz olarak işe almasıdır. Belirsiz süreli sözleşmeler ise işverenin çalışanı süresiz olarak işe almasıdır. Ayrıca sözleşme yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Ancak yazılı olarak yapılması daha doğrudur. İmzalanacak sözleşme işverenin ve çalışanın haklarını ve sorumluluklarını belirler. Sözleşmede yer alan önemli unsurlar şunlardır:

• İş tanımı ve göevler
• Çalışma saatleri
• Ücret ve yan haklar
• İşe başlama tarihi
• İşyeri kuralları
• İşe son verme koşulları

İşçi ve işveren arasında imzalanan bu sözleşme işveren veya çalışan tarafından sonlandırılabilir. İşveren sözleşmeyi belirli bir süre içerisinde yapmışsa bu sürenin sonunda sözleşmeyi sonlandırabilir. Ayrıca işveren çalışanın işyerindeki davranışları nedeniyle de sözleşmeyi sonlandırabilir. Çalışan ise istifa ederek sözleşmeyi sonlandırabilir. İşçi ve iş veren arasında imzalanan sözleşmesinin hukuki olarak belirlenmiş bir formatı bulunmaktadır. Hazırlanacak olan sözleşme "4857 sayılı İş Kanunu" çerçevesinde farklı şekillerde hazırlanabilir. Ancak hazırlanan sözleşmeler farklı farklı olsa da hepsinin ortak özelliği kapsadıkları tarih aralığıdır. İş sözleşmesi türleri şunlardır;

1. Belirli Süreli İş Sözleşmesi
2. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
3. Sürekli İş Sözleşmesi
4. Süreksiz İş Sözleşmesi
5. Kısmi İş Sözleşmesi
6. Tam Süreli İş Sözleşmesi
7. Deneme Süreli İş Sözleşmesi

Belirli bir süreye veya belirli bir işin tamamlanmasına bağlı olarak yapılan iş sözleşmelerine "belirli süreli iş sözleşmesi" denir. Bu tür sözleşmelerde, süre bitiminde iş ilişkisi sonra erer ve ihbar süresi ile tazminat gibi haklar bulunmaz. Belirli bir süreye bağlı olmadan imzalanan sözleşme belirsiz süreli olarak adlandırılır. İş hukuku açısından da temel olarak sözleşmenin belirsiz süreli olması önemlidir. Belirsiz süreli sözleşmeleri belirli süreli sözleşmelere göre farklı prosedürler içerir. Belirsiz süreli sözleşmelerinde fesih hakları, kıdem tazminatı, ihbar süresi, ayrımcılık tazminatı, fazla çalışma ücreti, yıllık izin gibi iş hukukunun temel unsurları tamamıyla geçerlidir.

Sürekli İş Sözleşmesi: İşçi ve iş veren arasında imzalanan sözleşmeler sürekli ve süreksiz olarak iki kategoriye ayrılır. Bu ayrım iş ilişkilerinin niteliğine ilişkin düzenlemeleri içeren 4857 sayılı İş Kanunu'nda yer alır. Bu sınıflandırmanın yanı sıra belirli süreli ve belirsiz süreli sözleşmeler de ayrı bir kategori oluşturur. Sürekli iş niteliksel olarak 30 çalışma gününden daha uzun süren işler için kullanılır. Bu nedenle 30 gün üzerindeki işler için imzalanan sözleşmelere "sürekli iş sözleşmesi" denir. En çok 30 iş günü süren işler için yapılan sözleşme türüdür. Bu sözleşmelerde iş kanununun bazı maddeleri uygulanmaz. İşçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlendiği durumlar için imzalanan sözleşme türüdür. 4857 sayılı İş Kanunu'nda bir işçi bir hafta süre içerisinde en fazla 45 saat çalıştırılabilir. İmzalanan sözleşmede işçinin haftada çalışma saati en fazla 45 saat belirtilmişse veya haftalık çalışma süresine ilişkin hiçbir hüküm bulunmuyorsa bu sözleşme tam süreli iş sözleşmesidir. İşçi ve iş verenin yapılacak olan işi belli bir sürede yapmasının denenmesi için imzalanan sözleşme türüdür. Bu sözleşme türünde hem işçi hem de işveren sözleşmeyi herhangi bir sorumluluk altına girmeden feshedebilir. İş sözleşmesi, işveren ile çalışan arasında yapılan bir anlaşmadır ve belirli şartlar altında sona erdirilebilir. Ancak imzalann bu sözleşmenin feshi her zaman kolay bir süreç değildir ve birçok faktör dikkate alınmalıdır. İşveren sözleşmeyi feshetmeden önce kanunen belirlenmiş süreler ve prosedürler dahilinde hareket etmelidir. Öncelikle işveren işçinin performansını değerlendirmeli ve sözleşmenin feshedilme nedeni belirlemelidir. İşveren işçiye fesih kararını yazılı olarak bildirmeli ve gerekçesini açıklamalıdır. İşverenin sözleşmeyi feshetmesi için bazı nedenler şunlardır:

• İşçinin performansının yetersiz olması
• İşçinin işyerinde disiplin ihlali yapması
• İşyerinin kapanması veya işin sona ermesi
• İşçinin sağlık sorunları nedeniyle işi yapamaz hale gelmesi

İş Sözleşmesinin Feshi: İşçi imzaladığı sözleşmeyi feshetmek istediğinde kanunen belirlenmiş süreler ve prosedürler dahilinde hareket etmelidir. İşçi işverene yazılı olarak fesih bildiriminde bulunmalı ve belirli bir süre önceden haber vermelidir. İşçinin sözleşmesini feshetmesi için bazı nedenler şunlardır:

• İşverenin sözleşme şartlarına uymaması
• İşverenin işçinin haklarını ihlal etmesi
• İşyerinde çalışma koşullarının kötü olması
• İşçinin başka bir iş teklifi alması

Sözleşmenin feshedilmesi sonrasında işçiye belirli haklar tanınmaktadır. İşveren işçinin kıdem tazminatını ödemek zorundadır. İşçi işsizlik sigortası kapsamında işsizlik maaşı alabilir. Ayrıca işverenin sözleşme şartlarına uymaması durumunda işçi tazminat talep edebilir. Aşağıdaki tabloda iş sözleşmesinin feshi konusunda bilmeniz gerekenleri özetledik:
 

İş Sözleşmesinin Feshi	Detayları
İşverenin İş Sözleşmesini Feshi	Disiplinsiz davranış, işe devamsızlık, performans eksikliği, işin sona ermesi...
Çalışanın İş Sözleşmesini Feshi	Çalışma koşullarının kötüleşmesi, ücretin düşürülmesi, mobbing...
İş Sözleşmesi Feshinin Sonuçları	İş ilişkisi sona erer, kıdem tazminatı ödenir, işsizlik sigortası ödenir...

İş Sözleşmesinin Feshedilmesi Sonrası Haklar: İş sözleşmesi örneği için aşağıdaki örnek size fikir verecektir. Daha değişik örnekleri internet üzerinden bulabilirsiniz.

İŞ SÖZLEŞMESİ

İşveren: [Şirket Adı] [Şirket Adresi] [İşçi Telefon Numarası]

İşçi: [İşçi Adı] [İşçi Adresi] [İşçi Telefon Numarası]

Taraflar arasında aşağıdaki şartlarla iş sözleşmesi yapılmıştır:

1.  İşveren, [Şirket Adı] adlı şirketin temsilcisidir ve ticari faaliyeteriyle ilgili olarak işçiyi istihdam etmeyi kabul eder.
2.  İşçi, [İşçi Adı] adlı bireydir ve işverenin talebi doğrultusunda çalışmayı kabul eder.
3.  İşverenin sorumlulukları: a. İşçiye belirlenen pozisyon için uygun bir iş ortamı sağlamak, b. İşçinin çalışma saatleri, ücreti ve diğer yan hakları konusunda anlaşmaya uygun davranmak, c. İşçinin sağlık ve güvenliğini korumak, d. İşçinin yasal haklarını gözetmek.
4.  İşçinin sorumlulukları: a. Belirlenen pozisyon için düzenli ve etkili bir şekilde çalışmak, b. İşverenin yönergelerine uymak, c. İşçinin performansını etkileyen faktörleri işverene bildirmek.
5.  İş Sözleşmesi Süresi: Bu iş sözleşmesi, taraflar arasında imzalandığı tarihten itibaren [belirli bir süre/belirsiz süe] olarak geçerlidir.
6.  İş Sözleşmesinin Sonlandırımlası: a. Taraflardan herhangi biri, yazılı olarak bildirimde bulunarak iş sözleşmesini sonlandırabilir. b. İşveren veya İşçi, yasal düzenlemelere uyarak iş sözleşmesini sonlandırma hakkına sahiptir.

Bu iş sözleşmesi, tarafların karşılıklı anlaşması ve imzalarıyla yürürlüğe girmiştir.
[İşveren Adı/Soyadı İmza]          [İşçi Adı/Soyadı İmza]
               [Tarih]                                        [Tarih]